نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شادی مشتاق ¹
• مللوک السادات حسینی بهشتی ²
• نادر نقشینه ¹
• محمد خندان ¹

¹ دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

² ایرانداک

چکیده

آموزش غیررسمی علوم به‌عنوان یکی از بسترهای مکمل نظام آموزشی رسمی، نقش مهمی در ترویج علم برای کودکان ایفا کرده است. هدف این پژوهش، انجام مروری دامنه‌ای بر فعالیت‌هایی است که در چارچوب آموزش غیررسمی با هدف ترویج علم برای کودکان طراحی و اجرا شده‌اند. به‌منظور دستیابی به این هدف، با استفاده از روش مرور نظام‌مند، منابع علمی مرتبط از پایگاه‌های معتبر داخلی و بین المللی در بازه زمانی پانزده سال اخیر جستجو و تحلیل شدند. پس از اعمال معیارهای ورود و خروج مشخص، 31 مقاله معتبر برای بررسی نهایی انتخاب شد. د یافته‌های نشان داد که بسترهای ترویج علم کودکان را می‌توان در هفت گروه اصلی طبقه‌بندی کرد. بسترهای اصلی ترویج علم کودکان شامل فعالیت‌های کارگاهی در مراکز علمی و موزه‌ها، بهره‌گیری از رویدادهای خاص و تقویمی، تجربه‌های اکتشافی در طبیعت، استفاده از فناوری‌های نوین و واقعیت افزوده، ترکیب علم با هنر و سرگرمی، و همچنین مشارکت والدین و دانشمندان به‌عنوان تسهیل‌گران کلیدی است. بررسی جایگاه ایران در زمینۀ اجرای فعالیت‌های ترویج علم در بسترهای آموزش غیررسمی نشان می‌دهد که هرچند کشور در مقایسه با الگوهای بین‌المللی هنوز در مراحل ابتدایی توسعه این رویکرد قرار دارد، اما نهادها و سازمان‌های متعددی از جمله کانون‌ها، انجمن‌های علمی و پارک‌های علم و فناوری در سال‌های اخیر گام‌های مؤثری در این حوزه برداشته‌اند. تحلیل نتایج بیانگر آن است که برنامه‌های اجراشده در ایران بیش از آنکه مبتنی بر چارچوب‌های نظام‌مند و سیاست‌گذاری کلان باشند، ماهیتی پراکنده و موردی داشته و عمدتاً با انگیزه‌های فرهنگی و آموزشی محلی شکل گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

• ترویج علم کودکان
• آموزش غیررسمی علوم
• مرور دامنه‌ای
• مشارکت کودکان در علم
• ایران

موضوعات

• ابعاد جامعه‌شناختی و انسان‌شناختی مطالعات داده، اطلاعات و دانش

عنوان مقاله [English]

Children Science Outreach through Informal Science Education: A Scoping Review with Emphasis on Iran

نویسندگان [English]

• Shadi Moshtaq ¹
• Molouk Sadat Hosseini Beheshti ²
• Nader naghshine ¹
• Mohamad khandan ¹

¹ Faculty of Management University of Tehran

² Iranian Research Institute for Information Science and

چکیده [English]

informal science education has emerged as a complementary platform to formal education systems, playing a significant role in promoting science among children. The purpose of this study is to conduct a scoping review of initiatives designed and implemented within the framework of informal education aimed at fostering science engagement for children. a systematic analysis of relevant scholarly sources from reputable national and international databases were carried out, covering the past fifteen years. 31 eligible studies were selected for final review.
Findings revealed that platforms for promoting science among children can be categorized into seven major groups. Globally, The key platforms identified include workshop-based activities in science centers and museums, engagement with special events and calendars, exploratory experiences in nature, the use of emerging technologies and augmented reality, integration of science with art and entertainment, as well as the involvement of parents and scientists as key facilitators.
The review of Iran’s position in implementing informal science promotion activities indicates that, compared to international models, the country is still in the early stages of developing this approach. Nevertheless, in recent years, various institutions and organizations—such as cultural centers, scientific associations, and science and technology parks—have taken meaningful steps in this direction. The analysis further suggests that most initiatives in Iran tend to be fragmented and ad hoc, rather than guided by systematic frameworks and overarching policy agendas, and are often shaped by local cultural and educational motivations.

کلیدواژه‌ها [English]

• Children Science Outreach
• Informal Science Education
• Scoping Review
• Child Engagement in Science
• Iran