نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدرضا آزادی فر ¹
• افشین حمدی پور ²
• رسول زوارقی ³
• هاشم عطاپور ²

¹ دانشجوی دکتری مدیریت اطلاعات و دانش، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

² دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³ گروه علم اطلاعات دانشگاه تبریز

چکیده

هدف: هدف از این مطالعه، شناسایی و رتبه‌بندی مؤلفه‌های کلیدی تحول دیجیتال در کتابخانه‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی–پیمایشی است و 220 کتابدار به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامه‌ای ۴۶ گویه‌ای مبتنی بر مقیاس لیکرت بود که روایی آن توسط پنج استاد و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (α ≥ 0.70) تأیید شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل‌عامل‌اکتشافی، آزمون‌های آماری فریدمن و ویلکاکسون با نرم‌افزار SPSS26 تحلیل شد.
یافته‌ها: تحلیل عامل اکتشافی هشت مؤلفه «ارائه خدمات هوشمند و دیجیتال‌سازی فرایندها»؛ «شایستگی‌های حرفه‌ای کارکنان»؛ «دسترسی و مدیریت منابع دیجیتال»؛ «امنیت اطلاعات و تعامل دیجیتال با کاربران»؛ «توانمندی‌های فنی در تحلیل و رقمی‌سازی اطلاعات»؛ «آگاهی حقوقی در استفاده و انتشار محتوای دیجیتال»؛ «رهبری و نوآوری دیجیتال» و «زیرساخت‌های فناورانه» را شناسایی کرد که در مجموع 630/76 درصد از واریانس کل را تبیین می‌کنند. براساس نتایج آزمون فریدمن، کتابداران «شایستگی‌های حرفه‌ای کارکنان» را با میانگین رتبه 69/3 مهم‌ترین و «زیرساخت‌های فناورانه» را با میانگین 92/2 کم‌اهمیت‌ترین مؤلفه دانسته‌اند. آزمون‌های ویلکاکسون با تصحیح بونفرونی، تفاوت‌های جفتی معنی‌داری را بین این مؤلفه‌ها تأیید کردند.
نتیجه‌گیری: تحقق تحول دیجیتال در کتابخانه‌های علوم پزشکی نیازمند رویکردی است که هم بر رهبری و نوآوری دیجیتال به‌عنوان ابعاد راهبردی و هم بر تقویت زیرساخت‌های فناوری، ارتقای شایستگی‌های کارکنان و دیجیتال‌سازی فرایندها به‌عنوان ابعاد عملیاتی تأکید دارد.
اصالت‌وارزش: پژوهش حاضر مؤلفه‌های مؤثر در فرایند تحول دیجیتال کتابخانه‌های علوم پزشکی را شناسایی و رتبه‌بندی نمود. این مؤلفه‌ها می‌توانند به‌عنوان راهنما در طراحی، اجرا و ارزیابی طرح‌های تحول بکار گرفته شوند.

کلیدواژه‌ها

• تحول دیجیتال
• مولفه‌های تحول دیجیتال
• انتقال فناوری
• کتابخانه‌های علوم پزشکی

موضوعات

• ابعاد فناورانه مطالعات داده، اطلاعات و دانش

عنوان مقاله [English]

Identification and Ranking of Digital Transformation Components in Medical Sciences University Libraries in Iran

نویسندگان [English]

• Mohammadreza Azadifar ¹
• afshin hamdipour ²
• Rasoul Zavaraqi ³
• Hashem Atapour ²

¹ PhD Candidate, Department of Knowledge and Information Science, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

² Associate Professor, Department of knowledge and information science, University of Tabriz. Tabriz, Iran

³ Professor, Department of knowledge and information science, University of Tabriz.Tabriz, Iran

چکیده [English]

Purpose: This study aimed to identify and rank key components of digital transformation among librarians from Iranian medical sciences universities (IMSU).
Methodology: Adopting a descriptive-survey design, this study involved a total of 220 librarians from IMSU, selected through a complete census. Data were gathered using a 46-item Likert-scale questionnaire, distributed after its validity and reliability had been confirmed. The data were analyzed using exploratory factor analysis (EFA) along with Friedman and Wilcoxon tests, conducted in SPSS version 26.
Findings: EFA revealed eight components accounting for 76.630% of total variance: (1) Intelligent services and process digitization, (2) staff competencies, (3) digital resource access and management, (4) information security and user interaction, (5) technical capabilities for data analytics and digitization, (6) legal awareness for digital content, (7) digital leadership and innovation, and (8) technological infrastructure. The Friedman test showed that “professional competencies of staff” had the highest mean rank (3.69), indicating it as most important, while “technological infrastructure” held the lowest mean rank (2.92), indicating lower priority from the librarians’ perspective. Post hoc Wilcoxon tests, with Bonferroni correction, confirmed significant pairwise differences among these components.
Conclusion: Successful digital transformation in IMSU necessitates an approach that concurrently emphasizes digital leadership and innovation as strategic dimensions and bolsters technological infrastructure, enhances professional staff competencies, and digitizes processes as operational dimensions.
Value: By identifying the essential factors influencing digital transformation in IMSU, this study provides a framework to guide the design, implementation, and evaluation of transformation initiatives in academic libraries.

کلیدواژه‌ها [English]

• Digital Transformation
• Components of Digital Transformation
• Technology Transfer
• Medical Sciences Libraries