نشریه مطالعات دانش پژوهی

تعیین و اولویت‌بندی خدمات کتابخانه‌های عمومی در بحران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم، قم، ایران

2 استادیار، مرکز اسناد فرهنگی آسیا،‌ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

3 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قم، قم، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش شناسایی خدمات کتابخانه‌های عمومی در بلایا و تعیین میزان اهمیت ارائه آن‌ها در پیش، حین و پس از بلایا است.
روش‌شناسی‌: پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش اجرا توصیفی - پیمایشی است. برای شناسایی خدمات کتابخانه‌های عمومی در بلایا از روش دلفی فازی با بهره‌گیری از نظرات 62 کتابدار کتابخانه‌های عمومی استفاده شد. خدمات شناسایی شده با استفاده از روش بی.دبلیو.ام از دیدگاه صاحب نظران خدمات کتابخانه‌های عمومی اولویت‌بندی و میزان اهمیت بکارگیری آن‌ها در کتابخانه‌های عمومی کشور در مواجه با بلایا مشخص شد.
یافته‌ها: طراحی الگوی خدمات کتابخانه‌های عمومی در بلایا در ایران متشکل از 33 خدمت در سه بخش پیش از بلایا (14 خدمت)، حین بلایا (12 خدمت) و بعد از بلایا (7 خدمت) است
نتایج: پُراهمیت‌ترین، به خدمات حین بلایا اختصاص یافت و خدمات پیش و پس از بلایا به ترتیب در اولویت‌های بعدی جای گرفتند. از بین 33 خدمت شناسایی شده، سه خدمت ارائه شده در زمینه اجرایی حین بلا، اجرای طرح کتابخانه سیار سفیر سلامت؛ تشکیل کمپین داوطلبانه و خودجوش بین کتابداران جهت کمک‌رسانی؛ تشکیل کارگروه تخصصی برآورد سریع نیازهای کتابخانه بلادیده در ابتدا بلا؛ به ترتیب رتبه اول تا سوم را کسب کردند.
اصالت و ارزش: . پژوهش حاضر کوشید با استناد به پیشینه‌های علمی، دیدگاه کتابداران کتابخانه‌های عمومی و صاحب نظران رشته، به طراحی الگوی خدمات قابل ارائه توسط کتابخانه‌های عمومی در بلایا بومی سازی شده و قابل کاربرد در ایران ارائه کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Determination and Prioritization of Public Library Services in Disasters

نویسندگان [English]

  • Yaghoub Norouzi 1
  • hamidreza Radfar 2
  • Nayereh Jafarifar 3

1 Professor, Knowledge and Information Science Department, University of Qom, Qom, Iran

2 Assistant Professor, Department of Asian Cultural Documents Studies, Research Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran

3 Master in Knowledge and Information Science; Department of Knowledge and Information Science; Qom University of Medical Sciences; Qom. Iran

چکیده [English]

Purpose: This study aims to identify and prioritize the services provided by public libraries during disasters, focusing on their roles before, during, and after such events.
Methodology: The research, applied in purpose and descriptive-survey in method, utilized the fuzzy Delphi technique and the Best Worst Method (BWM) to analyze the opinions of 62 public library librarians and 11 library science experts in Iran.
Findings: The resulting model outlines 33 services categorized into pre-disaster (14 services), during-disaster (12 services), and post-disaster (7 services). Services during disasters were deemed the most critical, followed by pre-disaster and post-disaster services. Key services include implementing mobile health ambassador libraries, forming voluntary campaigns among librarians, and establishing specialized groups to assess immediate library needs.
Conclusion: Public libraries hold a vital role in disaster response and recovery due to their mission of equal access and community support. This study proposes a localized, actionable model of library services to enhance disaster management in Iran.
Value: By addressing the unique needs of communities during crises, public libraries can significantly contribute to disaster preparedness and recovery, reinforcing their role as safe havens and resource hubs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Service Model Design
  • Public Library Services
  • Disasters
  • Crisis Management
مراجع
اردلان، علی؛ یوسفی، هما؛ یمانی، تقی؛ واالفر، شهرزاد؛ توحیدی، میترا. (1401). راهنمای آموزش آمادگی خانوار برای بحران.دفتر مدیریت و کاهش خطر بحران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
بایبوردی، اتابک؛ بحری ثالث، جمال؛ جبارزاده کنگرلویی، سعید؛ و زواری رضایی، اکبر. (1401). الگوریتم ترکیبی دلفی فازی و دیمتل فازی در طراحی و تبیین سرمایه ارتباطی بانک‌ها. حسابداری دولتی، 8(2)، 81-90.  10.30473/gaa.2022.59805.1498    doi:
حسن‌پور، حسین؛ و نصری، امیر (1401). شناسایی و تکنیک‌های جنگ روانی با استفاده از روش ترکیبی دلفی فازی و تحلیل شبکه‌ای. آماد و فناوری دفاعی، 5(4)، 177-208.  Dor:20.1001.1.28212606.1401.5.16.6.0
خادمی‌زاده، شهناز؛ فرج پهلو، عبدالحسین؛ و محمدی، زینب. (1399). بررسی میزان آمادگی کتابخانه‌های عمومی ایران در مواجهه با بحران ریزگردها. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 23(2)، 117-136. doi:10.30481/lis.2020.216377.1671
خواجه علی جهانتیغی، زهرا؛ و امیدخدا، مریم. (1401). شناسایی خدمات مبتنی بر سلامت کتابخانه‌های عمومی ایران در بحران کرونا (دوران کرونا و بعد از آن): نظام اطلاع رسانی سلامت عمومی. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 14(ویژه نامه بحران کرونا و علم اطلاعات (کووید-19)، 54-72.  doi: 10.22055/slis.2022.34561.1779
رستمی، مجتبی؛ رحمانی، مهدی؛ چخماحی، نگین؛ و فتحی شیوایی، فاطمه. (1394، 9 اردیبهشت).  بررسی وضعیت ایمنی ساختمان در کتابخانه‌های عمومی شهر تهران، همایش ملی ایمنی در کتابخانه‌ها. دانشگاه شهید بهشتی تهران. https://civilica.com/doc/454362/
زارعی ساروکلایی، مونیکا؛ و قیاسی، میترا (1394، 9 اردیبهشت). تعیین وضعیت امنیت و ایمنی فیزیکی در کتابخانه‌های عمومی استان مازندران، همایش ملی ایمنی در کتابخانه‌ها.دانشگاه شهید بهشتی تهران. https://civilica.com/doc/390217/
سیف، علی‌اکبر. (1400). اندازه‌گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. دوران.
صدر ممتاز، ناصر؛ طبیبی، سید جمال‌الدین؛ و محمودی، محمود. (۱۳۸۶). مطالعه تطبیقی برنامه‌ریزی مدیریت بحران در کشورهای منتخب. مجله دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، ۶۵ (۱۳)، 14-19.
مرجانی، عباس. (1392). شناسایی و معرفی عمده‌ترین عوامل طبیعی و غیر طبیعی آسیب‌رسان به کتابخانه‌ها: توصیه‌ها و راهبردها. شمسه: نشریه الکترونیکی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، 5 (18)، 1-20.
نوروزی، یعقوب؛ و جعفری فر، نیره. (1401). خدمات فرانهادی کتابخانه‌های عمومی در بحران: مطالعه‌ای از نوع مرور نظام مند نوشته‌ها، همایش بین المللی طراحی و توسعه خدمات کتابخانه‌های عمومی؛ الگوها، تجربه‌ها و ایده‌ها، شیراز. https://civilica.com/doc/1670369/
 
Castillo, M. & Ford, D. (2014 November 18). Governor Declares State of Emergency in Ferguson. CNN.
Chiochios, M.E. (2016). The Tweets heard around the world: Ferguson Municipal Public Library’s Twitter use around the 2014 civil unrest and its role in supporting community disaster resilience. Master’s Thesis. In L.S degree
Davis, A. S., & Jankow, C. (2019). On why library workers are well-suited to serve during disasters. Collaborative Librarianship, 11(1), 5-10.
Flaherty, M. G. (2016). Here, there and everywhere: Disasters and public libraries.
Garner, J., Hider, P., Jamali, H. R., Lymn, J., Mansourian, Y., Randell-Moon, H., & Wakeling, S. (2021). ‘Steady ships’ in the COVID-19 crisis: Australian public library responses to the pandemic. Journal of the Australian Library and Information Association, 1-23. https://doi.org/10.1080/24750158.2021.1901329
Hill, B. (2010). Diagnosing co-ordination problems in the emergency management response to disasters. Interacting with Computers, 22(1), 43-55. https://doi.org/10.1016/j.intcom.2009.11.003
Hodgetts, D., Stolte, O., Chamberlain, K., Radley, A., Nikora, L., Nabalarua, E., & Groot, S. (2008). A trip to the library: Homelessness and social inclusion. Social & Cultural Geography, 9(8), 933-953. https://doi.org/10.1080/14649360802441432
Ilo, P. I., Izuagbe, R., Mole, A. J., & Ekwueme, L. (2018). Measuring disaster preparedness and response practices in university libraries in Nigeria: The role of disaster equipment. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31, 85-91. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2018.04.007
Kosciejew, M. (2020). The coronavirus pandemic, libraries and information: a thematic analysis of initial international responses to COVID-19. Global Knowledge, Memory and Communication.70 (4-5), 304-324.  https://doi.org/10.1108/GKMC-04-2020-0041
Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575.
Lee, P. C. (2024). Unveiling Community Resilience: The Integral Role of Public Libraries. Journal of Library Administration, 1-23. https://doi.org/10.1080/01930826.2024.2305072
Rosenfeld, K. (2015, April 28) Baltimore Libraries stay open through riots. MTV.
Young, E. (2018). The role of public libraries in disasters. New Visions for Public Affairs, 10, 31-38. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2021.101072
Yang, S., & Ju, B. (2021). Library support for emergency management during the time of natural disasters: Through the lens of public library Twitter data. Library & Information Science Research, 43(1), 101072. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2021.101072
Monroy-Fraustro, D., Maldonado-Castellanos, I., Aboites-Molina, M., Rodríguez, S., Sueiras, P., Altamirano-Bustamante, N. F., & Altamirano-Bustamante, M. M. (2021). Bibliotherapy as a Non-pharmaceutical Intervention to Enhance Mental Health in Response to the COVID-19 Pandemic: A Mixed-Methods Systematic Review and Bioethical Meta-Analysis. Frontiers in public health, 9, 42. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.629872
Vucenovic, T. (2021). Communication through Social Media: Blogs and Wikis in Libraries. Qualitative and Quantitative Methods in Libraries, 10(3), 315-328.
 
 
 
Wang, S., Bressington, D. T., Leung, A. Y. M., Davidson, P. M., & Cheung, D. S. K. (2020). The effects of bibliotherapy on the mental well-being of informal caregivers of people with neurocognitive disorder: A systematic review and meta-analysis. International journal of nursing studies, 109, 103643. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2020.103643v
Klaebe, H. (2013). Facilitating local stories in post-disaster regional communities: evaluation in narrative-driven oral history projects. Oral History Journal of South Africa, 1(1), 125-142.
Lee, S. Y. (2004). Strategies for improving cultural services of public libraries. Journal of the Korean Society for Library and Information Science, 38(3), 23-43. https://doi.org/10.4275/KSLIS.2004.38.3.023
Kam, M., & Lee, J. Y. (2013). A comparative study of cultural programs offered by public libraries and other regional public service institutions. Journal of the Korean BIBLIA Society for library and Information Science, 24(4), 197-215. http://dx.doi.org/10.14699/kbiblia.2013.24.4.197
Summers, S., & Buchanan, S. (2018). Public libraries as cultural hubs in disadvantaged communities: Developing and fostering cultural competencies and connections. The library quarterly, 88(3), 286-302. http://dx.doi.org/10.1086/697707
Soehner, C., Godfrey, I., & Bigler, G. S. (2017). Crisis communication in libraries: Opportunity for new roles in public relations. The Journal of Academic Librarianship, 43(3), 268-273. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2017.03.003
Newman, J. (2007). Re-mapping the public: Public libraries and the public sphere. Cultural Studies, 21(6), 887-909. https://doi.org/10.1080/09502380701470916
Yang, S. Y., & Cha, M. K. (2011). A study on the model of multicultural services in public libraries. Journal of the Korean Society for Library and Information Science, 45(1), 311-332.
نشریه مطالعات دانش پژوهی
دوره 3، شماره 3 - شماره پیاپی 9
آذر 1403
صفحه 53-71
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار