نشریه مطالعات دانش پژوهی

ترسیم مدل اقتصاد دانش‌بنیان جهت نیل به توسعه دانش‌بنیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جامعه‌شناسی، مدرس دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. (نویسنده مسئول).

2 استادیار، گروه جامعه‌شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

3 استادیار ، گروه جامعه‌شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر باهدف طراحی الگو از طریق شناسایی مؤلفه‌های اقتصاد دانش‌­بنیان جهت نیل به توسعه دانش‌­بنیان است که با استفاده از آراء و دیدگاه­های متخصصان انجام شده است.
روش‌شناسی‌: پژوهش حاضر کیفی و با رویکرد تحلیل مضمون است. واحد مطالعه این پژوهش شامل اساتید، کارشناسان و متخصصان نسبت به موضوع پژوهش است که به تعداد 52 نفر و از طریق روش نمونه‌­گیری هدفمند انتخاب شدند. گردآوری داده‌­ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد.
 یافته‌ها: تعداد کدهای استخراج‌شده اولیه 1535 بودند که در مرحله بعدی به 353 کد و در مرحله کدگذاری ثانویه (محوری) به 42 کد فرعی تبدیل شدند و در مرحله کدگذاری گزینشی این تعداد به 9 کد اصلی تبدیل شدند.
نتایج: توجه به اقتصاد دانش‌­بنیان با تأکید بر توسعه دانش­‌بنیان می‌تواند باعث بهره‌­وری در تولید و خدمات را سبب شده به رونق اقتصادی کمک کند. ایجاد و توسعه کسب‌­وکارهای مبتنی بر دانش‌­بنیان نتیجه توجه به این موضوع است. دانش‌­بنیانی می‌تواند به رقابت­‌پذیری و نوآوری شرکت‌های دانش‌­بنیان کمک نموده و موفقیت در بازارهای جهانی را رقم بزند. ارتقای سطح زندگی و توسعه پایدار از نتایج دیگر توجه به اقتصاد دانش‌­بنیان با تأکید بر توسعه دانش‌­بنیان است.
اصالت و ارزش: این پژوهش نخستین پژوهش برای تبیین نقش اقتصاد دانش‌­بنیان در نیل به توسعه دانش‌­بنیان در کشور می­باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Designing a Knowledge-based Economy Model to Achieve Knowledge-based Development

نویسندگان [English]

  • Karim Hanafi Niri 1
  • Robabeh Pourjabali 2
  • Mahboube Babaei 3

1 PhD in Sociology and professor at Zanjan University, Zanjan, Iran. ((Corresponding author)

2 Assistant Professor, Department of Sociology, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran

3 Assistant Professor, Department of Sociology, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran

چکیده [English]

Purpose: The Purpose of this study is to construct a model that identifies the components of the knowledge-based economy in order to promote its development through insights from experts.
Methodology: This qualitative research employs a thematic analysis approach with a focus on professors, experts, and individuals knowledgeable about the subject. A total of 52 participants were selected using purposeful sampling and data was collected through semi-structured interviews.
Findings: Initially, 1,535 codes were extracted, leading to 353 codes in the subsequent stage, and further refined to 42 secondary codes during the central coding phase. Ultimately, nine main codes were derived in the selective coding stage.
Conclusion: Emphasizing the importance of a knowledge-based economy can enhance productivity, foster economic prosperity, and facilitate the creation and growth of knowledge-based enterprises. Such emphasis can also boost competitiveness, innovation, and success in global markets, ultimately leading to improved standards of living and sustainable development.
Value: This research offers insight into the role of a knowledge-based economy in driving knowledge-based development within the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge-based Development
  • Knowledge-based Economy
  • Knowledge and Technology Policy-Making
  • Smart Businesses
  • Knowledge Markets
مراجع
اتاق بازرگانی و صنایع و معادن. (1395). اقتصاد به زبان ساده (شماره 14) اقتصاد دانش­بنیان. [بروشور]. اتاق بازرگانی و صنایع و معادن.
اسدی، رحیم؛ و رزقی­شیرسوار، هادی. (1398). ارائه مدل توسعه شرکت­های دانش­بنیان درجهت توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر تهران). فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، 9 (2)، 599-614.
امجدی، محمدحسین؛ مهرابی­بشرآبادی، حسین؛ و جهان­آرای، ندا. (1399). رتبه­بندی استان­های کشور ازمنظز شاخص­های دانش­بنیان. فصلنامه راهبرد، 29 (94)، 163-196.
انتظاری، یعقوب. (1397). محورهای توسعه دانش بنیان؛ چارچوب مفهومی و داده های ایران. موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی. 
انتظاری، یعقوب؛ و محجوب، حسن. (1392). تحلیل توسعه اقتصاد دانش ایران براساس بند چشم­انداز 1404. راهبرد فرهنگ،6 (24)، 65- 97.
بهزادپور، الناز؛ فرزادبهتاش، محمدرضا؛ و سعیده­زرآبادی، زهراسادات. (1400). تبیین مدل مفهومی توسعه شهری دانش­بنیان مبتنی بر رویکرد مدل­سازی ساختاری تفسیری موردپژوهی: کلان­شهر تهران. فصلنامه شهر پایدار،4 (2)،73-90. doi:10.22034/JSC.2021.279668.1440
پاداش، حمید؛ خداپناه، پناه؛ و ابراهیم­زاده، مهدی. (1396). تاثیر محیط نهادی بر اقتصاد دانش­بنیان. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی،17 (64)، 171-198.  https://doi.org/10.22054/joer.2017.7672 
حمیدی­زاده، محمدرضا. (1398). توسعه نوین اقتصادی و اجتماعی دانش­بنیان. ترمه.
حنفی­نیری، کریم؛ پورجبلی، ربابه؛ و بابائی، محبوبه. (1401). مسئله­شناسی توسعه دانش­بنیان. فصلنامه پژوهش­های برنامه و توسعه، 3 (9)، 181-204. doi:10.22034/PBR.2022.336912.1211
خنیفر، حسین؛ و مسلمی، ناهید. (1397). اصول و مبانی روش­های پژوهش کیفی: رویکردی نو و کاربردی. تهران: انتشارات نگاه دانش.  
دادگر، یداله؛ یزدانی، مهدی؛ و خوئینی، پریسا. (1398). بررسی و شناسایی متغیرهای موثر بر تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در ایران و کشورهای منتخب در افق 2050. بررسی مسائل اقتصاد ایران، 6 (11)،101-120. doi:10.30465/CE.2019.4920
رودری، جعفر؛ زاینده­رودی، محسن؛ و مهرابی­بشرآبادی، حسین. (1397). بررسی نقش مولفه­های اقتصاد دانش­بنیان در وضعیت ایران و کشورهای حوزه سند چشم­انداز بااستفاده از روش­های تحلیل تمایزی چندگروهی وk- میانگین. مدیریت صنعتی، 10 (3)، 481-501. doi:10.22059/IMJ.2018.266596.1007490
روستو، والت ویتمن. (1394). نظریه­پردازان رشد اقتصادى. ترجمه مرتضى قره­باغیان. تهران: دانشگاه شهید بهشتى.
سالم، علی اصغر. (1397). ارزیابی تاثیرگذاری اقتصاد دانش­بنیان بر رشد اقتصادی در چارچوب مدل رشد درون­زای گسترش­یافته. پژوهشنامه اقتصادی، 18 (6)، 187-218.  https://doi.org/10.22054/joer.2018.8691
سرکش، عاطفه؛ و آل­عمران، رویا. (1399). بررسی تاثیرپذیری نابرابری درآمد از مولفه­های اقتصاد دانش­بنیان در کشور ایران ازمنظر عدالت اسلامی. اقتصاد اسلامی، 20 (80)،107-132.
شاه­آبادی، ابوالفضل؛ شیخ­الاسلامی­کندلوس، محمدرضا؛ و مرادی، علی. (1399). تاثیر مولفه­های اقتصاد دانش­بنیان بر ضریب نفوذ بیمه در کشورهای منتخب درحال توسعه. دوفصلنامه مطالعات و سیاست­های اقتصادی، 7 (2)، 3-28.  https://doi.org/10.22096/esp.2020.108338.1225
شاه­آبادی؛ ابوالفضل؛ و حیدرخانی، فاطمه. (1399). تاثیر مولفه­های اقتصاد دانش­بنیان بر شاخص فلاکت در کشورهای منتخب. برنامه­ریزی و بودجه. 25 (3). 95-116.  Doi:10.52547/jpbud.25.3.95
شعبانی، احمد؛ و عبدالملکی، حجت الله. (1390). توسعه اقتصادى دانش پایه؛ مبناى نظرى، تجربیات و الزامات سیاست­گذارى (مقایسه تطبیقى ایران و کشورهاى پیشرو. فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه­ریزی و بودجه، 16 (1)، 97-127.
صادق­زاده­وایقان، علی؛ حسن­زاده، محمد؛ و نجفقلی­نژاد­ورجوی، اعظم. (1400). اطلاعات و جریان اطلاعات در سازمان­ها. نشر کتابدار.
صالحی، م.ج.، انتظاری، ی.، مهرپرور، م. (1397). نقش سرمایه انسانی در توسعه دانش‌‌بنیان. در: محورهای توسعه دانش‌‌بنیان: چارچوب مفهومی و داده‌‌های ایران. تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌‌ریزی آموزش عالی.
صباغیان، علی؛ و جوادی، محمود. (1397). اقتصاد دانش­بنیان در اتحادیه اروپا. دانشگاه تهران.
صدیق، گلناز؛ و ابراهیمی، ایلناز (1394). اقتصاد دانش­محور؛ نگاهی جدید به اقتصاد. تهران: موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
عزیزی، فیروزه؛ و مرادی، فهیمه. (1397). محاسبه شاخص­های اصلی و فرعی اقتصاد دانش­بنیان برای ایران (سال­های 1996- 2014). فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، 26 (85)، 243-270.
علم­خواه، عبدالله؛ و صادقی­شاهدانی، مهدی. (1394). مروری بر ادبیات اقتصاد دانش­بنیان: از شکل­گیری تا عمل؛ مطالعه موردی: بررسی وضعیت اقتصاد دانش­بنیان در ایران. فصلنامه رشد فناوری، 11 (44)،17-27.
علی­نژاد، زهرا. (1400). برنامه­ریزی توسعه دانش­بنیان در استان کرمانشاه. رساله دکترای اقتصاد. دانشگاه رازی.
قاسمی، محمد؛ فقیهی، مهدی؛ و علیزاده، پریسا. (1397). الزامات دستیابی به اقتصاد دانش بنیان در سطح کلان: تحلیل چارچوب قانونی در ایران و ارائه توصیه‌های سیاستی. پژوهشنامه اقتصادی، 18 (68)، 99-125.  https://doi.org/10.22054/joer.2018.8689
کیقبادی، مرضیه؛ ملکی­فر، فرخنده؛ و فتح­الهی­پور، حمید. (1400). اقتصاد دانش­بنیان و نظریه جدید رشد: همراه با نمای جهانی سیاست علم و فناوری در 52 کشور. آینده­پژوه.
کیقبادی، مرضیه؛ و فتح­الهی­پور، حمید. (1398). مفاهیم و شاخص­های اقتصاد دانش­بنیان همراه با بررسی تجربه دو کشور پیشرو در اقتصاد دانش­بنیان. آینده­پژوه.
ل‍ف‍ت­­وی‍چ‌، آدریان.‌ (1399). دموکراسی و توسعه(ترجمه احمد علیقلیان ، افشین خاکباز) . طراح نو.
محمودی، مقداد؛ دامن­کشیده، مرجان؛ و نصابیان، شهریار. (1400). اثرات شاخص اقتصاد دانش­بنیان بر رشد اقتصاد کشورهای اسلامی (مدل آزمون بارو سالای مارتین). اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)، 15 (3)،217-241. doi:10.30495/FED.2021.687876
مروی، ع. (1393). اقتصاد دانش­بنیان: تعریف، حوزه­های پوشش، شاخص­های اندازه­گیری، سیاست­ها و اثرات کلان اقتصادی. گزارش منتشر نشده. پژوهشکده مطالعات فناوری.
معمارنژاد، عباس. (1394). اقتصاد دانش­بنیان: الزامات، نماگرها، موقعیت ایران، چالش­ها و راهکارها. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، 1(1)، 83-108.
میرانی، نینا؛ شیخ اسمعیلی، سامان؛ و میرانی، والا. (1393). بررسی اثرات ابعاد اقتصاد دانش بنیان بر رشد تولیدات در ایران. مدیریت صنعتی، 9(ویژه نامه مدیریت دانش)، 77-90.
ناظمان، حمید؛ و اسلامی­فر، علیرضا. (1389). اقتصاد دانش­بنیان و توسعه پایدار (طراحی و آزمون یک مدل تحلیلی با داده‌های جهانی). مجله دانش و توسعه، 17 (33)، 184-214.   https://doi.org/10.22067/pm.v17i33.27316
نظرپور، محمدتقی. (1398). ارزش­ها و توسعه بررسی موردی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
نوری، جواد؛ بنیادی، علی؛ و اسماعیل­زاده، محمد. (1395). تعیین جایگاه ایران در منطقه ازمنظر اقتصاد دانش­بنیان برپایه الگوریتم خوشه‌بندی. سیاست­های راهبردی و کلان، 4 (ویژه­نامه اقتصاد مقاومتی)، 133-156.
ن‍ون‍ژاد، مسعود. (1394). اقتصاد توسعه. انتشارات کوشامهر.
یعقوبی، نورمحمد؛ دهقانی، مسعود؛ و امیدوار، ملیحه. (1399). آینده­نگاری شاخص­های ترکیبی اقتصاد دانش­بنیان در ایران. سیاست­های راهبردی و کلان، 8 (31)، 422-451. doi:10.30507/JMSP.2020.102560
 
Al Shami, A., Lotfi, A., Coleman, S., & Dostál, P. (2015). Unified knowledge based economy hybrid forecasting. Technological Forecasting and Social Change, 91, 107-123.‏ https://doi.org/10.1016/j.techfore.2014.01.014
Bajzikova, L., Sajgalikova, H., Wojcak, E., & Polakova, M. (2014). Dynamics of changes toward knowledge-based economy in Slovak SMEs. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 150, 637-647.‏ https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.09.083
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.‏  https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Burke, P. (2007). A Social History of Knowledge. Journal of Political Economy. 65. 71-112.
Thomas, A., & Carl, D. (Eds.). (2001). Korea and the knowledge-based economy making the transition: Making the transition. OECD
Debnath, S. C. (2011). Key determinants of economic incentives and institutional regimes to promote knowledge-based economy in East Asia. Ritsumeikan international affairs, 10, 183-218.‏
Godin, B. (2003). The emergence of S&T indicators: why did governments supplement statistics with indicators?. Research policy, 32(4), 679-691.‏ https://doi.org/10.1016/S0048-7333(02)00032-X
Lee, J. N., Ham, J., & Choi, B. (2016). Effect of government data openness on a knowledge-based economy. Procedia Computer Science, 91, 158-167.‏ https://doi.org/10.1016/j.procs.2016.07.053
Bourdeau-Lepage, L., & Kolarova, D. (2008). Knowledge Society and Transition Economies The Bulgarian Challenge. Romanian Journal of Regional Science, 2(2), 53-79.‏
Mejri, K., MacVaugh, J. A., & Tsagdis, D. (2018). Knowledge configurations of small and medium-sized knowledge-intensive firms in a developing economy: A knowledge-based view of business-to-business internationalization. Industrial marketing management, 71, 160-170.‏ https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2017.12.018
Sabau, G. L. (2010). Know, live and let live: Towards a redefinition of the knowledge-based economy—sustainable development nexus. Ecological Economics, 69(6), 1193-1201.‏ https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2009.12.003
Schiliro, D. (2012). Knowledge-based economies and the institutional environment. Theoretical and Practical Research in Economic Fields (TPREF), 3(05), 42-50.‏
Trzcielinski, S. (2015). The influence of knowledge based economy on agility of enterprise. Procedia Manufacturing, 3, 6615-6623 https://doi.org/10.1016/j.promfg.2015.11.001
Trzcielinski, S. (2015). The influence of knowledge based economy on agility of enterprise. Procedia Manufacturing, 3, 6615-6623. https://doi.org/10.1016/j.promfg.2015.11.001
World Bank. (1998). World development report 1998/1999: Knowledge for development. The World Bank.‏
نشریه مطالعات دانش پژوهی
دوره 2، شماره 4 - شماره پیاپی 6
اسفند 1402
صفحه 1-22
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار